Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een psychische stoornis die wordt gekenmerkt door voortdurende patronen van wisselende stemmingen, gedragingen en zelfbeeld. Iemand met BPS ervaart vaak periodes van intense gevoelens van woede, angst of depressie die enkele uren of dagen kunnen duren. De stemmingswisselingen die mensen met BPS ervaren, kunnen leiden tot problemen met impulsief gedrag en kunnen bijdragen aan relatieproblemen.
Mensen met BPS hebben verschillende triggers die hun symptomen kunnen activeren. Veelvoorkomende triggers zijn afwijzingen of verlating in relaties of het opduiken van een herinnering aan een traumatische gebeurtenis uit de kindertijd.
Triggers voor BPS-episodes
Een trigger is een gebeurtenis of situatie die symptomen veroorzaakt. Deze kunnen intern zijn, zoals een gedachte of herinnering, of extern, zoals een ruzie in een relatie of het verlies van een job. Triggers die bij iemand met BPS tot intense symptomen kunnen leiden, zijn onder andere:
Relaties
Relaties zijn een van de meest voorkomende triggers voor mensen met BPS. Mensen met de stoornis ervaren vaak een hogere dan normale gevoeligheid voor het in de steek gelaten worden door hun dierbaren. Dit leidt tot gevoelens van intense angst en woede.
In sommige gevallen kan iemand met BPS zichzelf beschadigen, impulsief handelen of een zelfmoordpoging doen als de relatie waarin deze zich bevindt hun het gevoel geeft afgewezen, bekritiseerd te worden of het gevoel te hebben dat deze in de steek gelaten zal worden.
Mensen met BPS kunnen bijvoorbeeld negatieve conclusies trekken als ze contact opnemen met een vriend en niet snel iets terughoren. Wanneer dat gebeurt, raken hun gedachten de controle kwijt en concluderen ze dat ze geen vrienden hebben. Daardoor ervaren ze intense emoties die kunnen leiden tot zelfbeschadiging.
Romantische relaties zijn niet de enige die een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen veroorzaken. Ook relaties met vrienden, familie en collega's kunnen symptomen oproepen als ze enige vorm van afwijzing, kritiek of dreiging van verlating ervaren.
Trauma
Jeugdtrauma kan een rol spelen bij zowel de ontwikkeling van BPS als bij toekomstige triggers. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met BPS vaak te maken hebben met kindermishandeling, zoals emotionele en fysieke verwaarlozing en seksueel misbruik.
Wanneer iemand met BPS wordt herinnerd aan een traumatische gebeurtenis, hetzij in hun gedachten, hetzij via fysieke herinneringen zoals het zien van een bepaalde persoon of plaats, kunnen de symptomen verergeren en de emoties heviger worden.
Kritiek
BPS kan ervoor zorgen dat iemand extreem gevoelig is voor elke vorm van kritiek. Wanneer iemand met BPS kritiek krijgt, ziet deze dit niet als een op zichzelf staan incident, maar eerder als een aanval op hun karakter die een beeld van afwijzing schetst. Wanneer iemand met BPS zich afgewezen voelt, kunnen de symptomen verergeren, evenals impulsief of zelfbeschadigend gedrag.
Ontslag
Het verliezen van een job is een veelvoorkomende trigger voor mensen met BPS, omdat het vaak gevoelens van afwijzing en kritiek oproept. Omdat afwijzing en kritiek zo'n grote trigger zijn, kan elke situatie die hen dat gevoel geeft, de symptomen verergeren of juist intenser maken.
Tijdens een BPS-episode
Elke persoon met de stoornis is uniek en ervaart hun symptomen op verschillende manieren. Enkele veelvoorkomende tekenen dat de symptomen verergeren bij iemand met BPS zijn:
- Intense uitbarstingen van ongegronde woede
- Aanvallen van ernstige depressie of angst
- Zelfmoord- of zelfbeschadigend gedrag
- Impulsieve handelingen die ze niet zouden uitvoeren als ze niet in een ontregelde toestand verkeerden, zoals buitensporig uitgeven of eetbuien
- Onstabiel zelfbeeld
- Dissociatie, wat betekent dat je de verbinding met je gedachten en gevoelens of herinneringen en identiteit verliest
Wanneer iemand met BPS een opvlamming van symptomen ervaart, kan deze roekeloos of impulsief gedrag vertonen, zoals middelengebruik. Onderzoek heeft aangetoond dat bijna 53% van de mensen met BPS op enig moment in hun leven een middelenstoornis ontwikkelt. Mensen met zowel BPS als middelengebruik zijn impulsiever en vertonen vaker suïcidaal gedrag dan mensen met alleen BPS.
Omgaan met BPS-triggers
Omgaan met BPS-triggers kan lastig zijn. De eerste stap is om te identificeren wat jou triggert.
Omdat je getriggerd kunt worden door iets waar aan ander persoon met BPS geen last van heeft, kan het lastig zijn om te bepalen wat je persoonlijke triggers zijn, totdat je hebt onderzocht welke gevoelens, gedachten, gebeurtenissen en situaties bij je de symptomen veroorzaken. Zodra je dat hebt gedaan, kun je de triggers vermijden en andere copingvaardigheden oefenen.
Therapie
Er zijn verschillende gespecialiseerde, op bewijs gebaseerde therapieën die effectief zijn gebleken bij het helpen van mensen met BPS bij het beheersen van hun stoornis.
Dialectische gedragstherapie (DGT) is een vorm van cognitieve gedragstherapie die gebruikmaakt van mindfulness, acceptatie en emotieregulatiestrategieën om negatieve denkpatronen te veranderen en positieve gedragsveranderingen te bewerkstelligen.
Mentaliserend bevorderende therapie (MBT) werkt door iemand met BPS te helpen een beter vermogen te ontwikkelen om zich de gedachten en gevoelens van zichzelf en anderen voor te stellen, om zo interpersoonlijke interacties te verbeteren.
Schemagerichte therapie is een vorm van therapie dat gericht is op het identificeren van nutteloze patronen dat je als kind hebt ontwikkeld en deze te vervangen door gezondere patronen.
Bij mensen met BPS is overdrachtsgerichte psychotherapie gericht op het opbouwen en onderzoeken van aspecten van een relatie met een therapeut om zo de manier waarop relaties worden ervaren te veranderen.
Systeemtraining voor emotionele voorspelbaarheid en probleemoplossing is een psycho-educatieve groepsbehandeling waarbij mensen met BPS meer leren over hun stoornis en de vaardigheden die ze nodig hebben om hun gevoelens te beheersen en ongezond gedrag te veranderen.
Hoewel mensen met BPS vaak antidepressiva, antipsychotica en stemmingsstabiliserende antiepileptica voorgeschreven krijgen, is er geen medicatie formeel goedgekeurd voor de behandeling van BPS. Onderzoek heeft aangetoond dat de meest effectieve behandeling bestaat uit verschillende therapieën die mensen met BPS helpen hun emoties te herkennen en anders te reageren op negatieve gedachten en gevoelens.
Zelfzorg
Er zijn verschillende zelfzorgthechnieken die je kunt toepassen om je stoornis onder controle te krijgen en te houden:
- Mindfulnesstechnieken leren
- Ademhalingsoefeningen in moeilijke momenten, zodat je je kunt richten op het heden
- Op zoek naar emotionele en praktische steun, zoals therapiegroepen, vrienden en familie
- Erken ongezond gedrag en vermijd het door even op pauze te drukken bij je gevoelens voordat je handelt of reageert
- Actief blijven om je gedachten af te leiden wanneer je veel boosheid of prikkelbaarheid ervaart
Hoewel het moeilijk kan zijn om jezelf te dwingen om je niet meer op een bepaalde manier te voelen, kun je geduld oefenen en even pauzeren om tot jezelf te komen wanneer je een overweldigende golf van negatieve emoties voelt. Door even afstand te nemen van de situatie en een paar keer diep adem te halen, kun je je gedachten kalmeren en zo de negatieve emoties die de overhand proberen te nemen, verminderen.
Hoe je iemand anders kunt helpen tijdens een BPS-episode
Als iemand die je dierbaar is BPS heeft, kan het lastig zijn om te weten hoe je degene kunt helpen. Er zijn echter dingen die je kunt doen om diegene te ondersteunen met de ups en downs van hun aandoening:
Verdiep je in de stoornis en alles wat deze inhoudt. Mensen met BPS vertonen vaak gemeen gedrag, maar dat is gewoon hun ziekte die de overhand neemt. Het is belangrijk om meer te weten te komen over de stoornis, zodat je beter begrijpt wat hun gedrag motiveert.
Steun hen wanneer ze om hulp vragen. Hoewel je iemand niet kunt dwingen professionele hulp te zoeken, kun je wel geduldig zijn en hen steunen wanneer ze dat uiteindelijk doen. Om hen beslissing te ondersteunen, kun je uitspreken hoe trots je op ze bent of aanbieden om met ze mee te gaan naar hun afspraken. Mensen met BPS die een stek ondersteuningsysteem hebben, zien een grotere verbetering van hun symptomen dan mensen zonder enige ondersteuning.
Luister en erken. Je hoeft het niet eens te zijn met hoe iemand met BPS een situatie ziet, maar je kunt wel aandachtig luisteren en bevestigen dat het niet verkeerd is om te voelen wat je dierbare voelt. Alleen al de wetenschap dat er bevestiging is, kan iemand met BPS tijdens een episode opluchting bieden.
Negeer nooit zelfbeschadigend gedrag of dreigementen. Veel mensen met BPS dreigen zichzelf meerdere keren iets aan te doen zonder er iets mee te doen. Dit kan ertoe leiden dat hun naasten hun suïcidale gedachten minder serieus nemen. Maar liefst 75% van de mensen met BPS doet echter op een bepaald moment in hun leven een zelfmoordpoging, dus zelf dreigementen moeten serieus genomen worden.
Als je dierbare met zelfmoord dreigt, bel dan onmiddellijk 1813 om de zelfmoordlijn te bereiken. Het kan ook nuttig zijn om de signalen te herkennen dat je dierbare aan zelfbeschadigend gedrag denkt, omdat deze dit niet altijd hardop uitspreekt. Suïcidale handelingen of dreigingen vereisen altijd een professionele evaluatie.
Mensen met BPS maken vaak periodes van normaliteit door die worden onderbroken door episodes. Iedereen heeft unieke triggers omdat iedereen anders is, maar een veelvoorkomend thema bij veel mensen met BPS is de angst voor afwijzing of verlating.
Om met de ziekte om te gaan, is het belangrijk om triggers te herkennen, zodat je ze waar mogelijk kunt vermijden. Wanneer symptomen optreden, kan het zoeken van hulp of het toepassen van zelfzorgtechnieken je helpen de symptomen onder controle te houden en te voorkomen dat je overmatig ongezond gedrag vertoont.
Borderline-triggers